Welke MIDI controller moet ik kiezen voor mijn klavier?

Verschillende klavieren van verschillende merken maken het er niet gemakkelijker op om een bijpassende MIDI controller uit te kiezen. Niet elk klavier maakt gebruik van dezelfde schakeling. En als je twee verschillende klavieren hebt die dezelfde connector hebben, kan het zomaar zijn dat de pinout van de connectoren niet met elkaar overeen komt. Als je aan het eind van dit artikel gekomen bent, weet je hoe jouw klavier werkt en welke MIDI controller je het beste kunt gebruiken om het klavier te midificeren.

Klavier met diode matrix

Klavieren met een diode matrix zijn onder andere te herkennen aan de 16-polige connector. Met slechts 16 pinnen kan de status van elke toets worden bepaalt. Dat kan door de toetscontacten in een matrix op te nemen. Met acht scaningangen en acht matrixmassa’s kunnen dan 8*8=64 toetsen worden uitgelezen. Een eenvoudige diode matrix van 3*3=9 toetsen is in onderstaande figuur weergegeven.

De status van elke toets kan eenvoudig worden uitgelezen. Op één van de scaningangen wordt een spanning gezet (5V). Vervolgens wordt één voor één de spanning gemeten op elke matrixmassa. Als er geen toets is ingedrukt zal er op elke matrixmassa een spanning van 0V worden gemeten. Een voorbeeld: stel dat toets 1 is ingedrukt. We zetten een spanning van 5V op S1. S2 en S3 zijn beide 0V. Dan meten we de spanning op elke matrixmassa. Omdat toets 1 is ingedrukt en er een spanning van 5V op S1 staat wordt er een spanning van 5V op M1 gemeten. Toets 2 en 3 zitten ook aan S1 vast, maar deze zijn niet ingedrukt en daarom is de spanning op M2 en M3 0V.

Het inlezen van alle negen toetsen gaat als volgt:

1. 5V op S1 (S2 en S3 zijn 0V)
   1. Spanning op M1 meten (is de status van toets 1)
   2. Spanning op M2 meten (is de status van toets 2)
   3. Spanning op M3 meten (is de status van toets 3)
2. 5V op S2 (S1 en S3 zijn 0V)
   1. Spanning op M1 meten (is de status van toets 4)
   2. Spanning op M2 meten (is de status van toets 5)
   3. Spanning op M3 meten (is de status van toets 6)
3. 5V op S3 (S1 en S2 zijn 0V)
   1. Spanning op M1 meten (is de status van toets 7)
   2. Spanning op M2 meten (is de status van toets 8)
   3. Spanning op M3 meten (is de status van toets 9)

Dit is een kleine matrix, maar op dezelfde manier wordt een grotere matrix van 8*8=64 toetsen uitgelezen.

Met de Matrixscanner kan zo’n grote matrix van maximaal 64 toetsen worden uitgelezen. Deze module kan eenvoudig aan de pedaalscanner bevestigd worden. Op deze manier kan elke willekeurige diodematrix van maximaal 64 toetsen, schakelaars of registers worden uitgelezen. Veel klavieren uit oudere orgels kunnen met behulp van deze module gemidificeerd worden.

Klavier met gemeenschappelijke massa

De wat oudere klavieren en o.a. Laukhuff klavieren hebben een toetscontactschakeling met een gemeenschappelijke massa. Dit is te herkennen aan de metalen strip of stang. Deze strip of stang is over de gehele breedte van het klavier aanwezig. Bij het indrukken van een toets drukt er een veertje of kammetje tegen de lange metalen strip aan. Het elektrisch schema ziet er zo uit:

Hier zijn niet alle toetsen getekend, maar is de tekening beperkt tot twee octaven (24 toetsen). Een klavier heeft over het algemeen 54 of 61 toetsen.

Om een klavier met gemeenschappelijke massa te midificeren is één van de uitbreidingskaarten voor 64 ingangen (common GND) het meest aan te bevelen. Deze uitbreidingskaart is er in twee versies. De versie met klemcontacten is vooral handig voor klavieren waar elke toets is voorzien van een draad. Zonder te hoeven solderen kunnen de draden eenvoudig op de MIDI controller aangesloten worden. De andere versie maakt gebruik van flatcables om de verbinding tussen de MIDI controller en de toetsen te maken. Het compacte ontwerp van deze uitbreidingskaart maakt een nette afwerking op het klavier mogelijk.

De MIDI controller voor 64 ingangen (common GND) met MIDI aansluiting kan gebruikt worden voor het midificeren van enkele losse schakelaars, maar wordt niet aanbevolen om klavieren mee te midificeren. Het aansluiten van de toetscontactdraden op deze midicontroller is namelijk lastiger dan bij de uitbreidingskaarten.

Klavier met matrix massa’s

Sommige klavieren gebruiken een schakeling die gebruikt wordt in een diode matrix. De diodes zijn hier echter niet op het klavier bevestigt, maar op de MIDI controller. Net als bij het klavier met gemeenschappelijke massa heeft dit klavier bij elke toets een draadje. In plaats van één massa zijn er nu echter acht massa’s. Dit is te herkennen aan een metalen strip of stang die zich onder elke acht toetsen bevindt. Het elektrisch schema ziet er zo uit:

Voor een klavier met zo’n elektrisch schema is de uitbreidingskaart voor 64 ingangen (IDC, matrix) zeer geschikt. Middels flatcables worden de toetsencontacten verbonden met de ingangen op de uitbreidingskaart. De acht massa’s worden aangesloten op de 8-polige matrixmassa connector.

Fatar klavieren

Fatar klavieren worden gemaakt door het Italiaanse bedrijf Fatar. De klavieren maken gebruik van een diode matrix. Kenmerkend voor de klavieren zijn de twee rode MicroMatch connectoren. Via deze connectoren is het klavier uit te lezen. In ons assortiment zijn twee MIDI controllers opgenomen die deze Fatar klavieren kunnen uitlezen. Meestal is de uitbreidingskaart voor Fatar klavieren het meest geschikt, omdat deze eenvoudig met meerdere klavieren en andere onderdelen in het orgel gebruikt kan worden. Voor het midificeren van een enkel Fatar klavier kan de MIDI controller voor Fatar klavieren met eigen MIDI aansluiting ook gebruikt worden.